Autonome ontwikkelingen

Autonome ontwikkelingen zijn onvermijdbare ontwikkelingen van buitenaf waar we geen invloed op hebben en die wel financiële gevolgen hebben. Bij de autonome ontwikkelingen kan gedacht worden aan cao-afspraken, verplichte uitgaven aan gemeenschappelijke regelingen en aanpassingen wettelijke taken. In onderstaande tabel is de inventarisatie van de autonome ontwikkelingen opgenomen.

Toelichting
1. Grex mutatie
Het aantal uren op de projecten, kapitaallasten en voorzieningen zijn geactualiseerd. Voor de toelichting verwijzen wij naar de paragraaf Grondbeleid en de Nota Grondexploitatie.
2. GR Omgevingsdienst
De gemeentelijke bijdrage aan de Omgevingsdienst is door vaststelling van de begroting definitief vastgesteld. In de perspectiefnota hadden wij de raming opgenomen uitgaande van de kadernota. Het verschil tussen beide is € 29.000 voordelig.
3a. Maatregelen Hervormingsagenda
Het kabinet gaat er vanuit dat het totaal van de ombuigingen in 2028 worden gerealiseerd. Zij boekt hier al een aantal (extra) besparingen voor in, op de trajectduur en op het invoeren van een eigenbijdrage voor (de ouders van) gebruikers van jeugdhulp. Daarnaast heeft het kabinet de hervormingsagenda geïndexeerd aan de hand van de ontwikkelingen van de uitgaven aan jeugdzorg. Deze extra besparingen worden vanaf 2028 in mindering gebracht op het gemeentefonds. Er zijn nog geen concrete plannen bekend als onderbouwing van deze ambitieuze plannen. Dit betekent voor gemeenten een forse opgave. Om hier op voor te sorteren heeft het demissionaire kabinet voor twee jaren extra middelen beschikbaar gesteld. In 2028 wordt er opnieuw geëvalueerd.
3b. Stelpost Hervormingsagenda
Er zijn nog geen concrete plannen bekend (o.a. van het demissionaire kabinet) als onderbouwing van deze ambitieuze besparingsplannen. Dit betekent voor gemeenten een forse opgave. Om hier op voor te sorteren heeft het demissionaire kabinet voor twee jaren extra middelen beschikbaar gesteld. Het voorstel is om deze middelen ook specifiek te reserveren en in te zetten voor de jeugdzorgkosten en het effectueren van de maatregelen op jeugd.
4. Opkomst bevorderingen verkiezingen
Voor de gemeenteraadsverkiezingen 2026 willen wij de opkomst bevorderen zodat zoveel mogelijk inwoners gebruik maken van hun stemrecht. Dit draagt bij aan een open, transparante houding van de overheid/politiek naar onze inwoners en betrokkenheid van diezelfde inwoners bij de gemeente. Hiervoor wordt een lokale stemwijzer opgesteld, billboards gehuurd, advertenties geplaatst, verkiezingsdebatten georganiseerd, enz. Deze maatregelen worden begroot op € 60.000,- incidenteel.
Financiële voor- en nadelen van de programmaonderdelen Raad, Raadscommissies en College worden verrekend met de algemene middelen.
5. Begroting VR Ijsselland en Zorg en Veiligheidshuis
In de perspectiefnota is de bijdrage van de gemeente Hardenberg € 185.000 aan de Veiligheidsregio opgenomen op basis van een inschatting van haar begroting. Op 10 juni heeft de raad ingestemd met de begroting, deze kent een kostenstijging van €218.732 a.g.v. gehanteerde loon- en prijsindexering. Dit is €33.732 meer. Daarnaast heeft het college ingestemd om een dienstverleningsovereenkomst met de gemeente Zwolle om daar de beheerorganisatie van het Zorg- en Veiligheidshuis Ijsselland onder te brengen. De kosten hiervoor zijn €18.291
6. Actualisatie stelposten
De stelpost dekking kapitaallasten is geactualiseerd. De stelpost dekking kapitaallast wordt gebruikt om toekomstige vervangingsinvesteringen te kunnen dekken. Het bestaande investering- en vervangingsschema is aangevuld met de jaarschijf 2029 ook zijn de prijzen geactualiseerd. Een totaal overzicht van het geactualiseerde vervangingsschema staat beschreven in paragraaf 1.6.2 vervangingsinvesteringen. De oplopende prijzen maken dat de stelpost weer gevoed moet worden om toekomstig ook de vervangingen te kunnen blijven uitvoeren.  We voeden de stelpost vanaf 2027 met €250.000, €500.000 in 2028 en €750.000 in 2029.
Daarnaast is er een voordeel te noemen. In de perspectiefnota 2025 is een bedrag opgenomen van €300.000 voor bestaanszekerheid. Per abuis is er een  hoger bedrag opgenomen €500.000. Dit betekent een correctie van €200.000 (voordeel) structureel op de stelpost in 2027 en verder.
7. Rentelasten
In verband met het uitvoeren van de Kansen in Investeringsagenda voorzien wij dat we een nieuwe lening moeten aantrekken. Het gaat om een lening van 10 miljoen euro. Afhankelijk van het moment van aanvraag en het dan geldende rentepercentage bedragen de rentelasten voor 2026 €250.000 en voor 2027 e.v. €300.000.
8. OZB eigenaar woningen
In de PPN hebben wij rekening gehouden voor de OZB voor eigenaren woningen, met een volume groei van 200 woningen per jaar. Naast de volume groei, houden wij rekening met een inflatiepercentage van 3%. Dit leidt tot een meeropbrengst van €253.000
9. OZB eigenaren en gebruikers niet-woningen
Voor eigenaren niet-woningen wordt er rekening gehouden met een uitbreiding en een inflatiestijging van 3% , dit leidt tot een meeropbrengst van respectievelijk €29.220 en  €171.600.
Ook voor gebruikers van niet-woningen wordt rekening gehouden met een uitbreiding en een tariefstijging van 3%, wat resulteert in een meeropbrengst van respectievelijk € 25.180 en € 126.987.Daarnaast houden we rekening met oninbare belastingen - €15.000.
10a. Algemene uitkering (meicirculaire)
In de raadsbrief van 30 juni 2024 is de raad op de hoogte gebracht van de effecten van de meicirculaire van het Rijk. De meicirculaire informeert gemeenten onder andere over de omvang en de verdeling van de algemene uitkering.
10b. Lonen (CAO)
De lonen voor 2026 zijn geactualiseerd op basis van de nieuw vastgestelde CAO. De stijging voor 2027 is opgenomen in de stelpost lonen en prijzen.
10c. Prijsindexatie
In de meicirculaire zijn prognose meegenomen voor de loon- en prijsontwikkelingen. Wij hanteren hiervoor de indexen die het Centraal Plan Bureau hanteert uit het Centraal Economisch Plan (uit meicirculaire 2025, p. 44)
10d. Surplus meicirculaire 2025
Na de actualisatie van de lonen en de prijzen zetten wij het restant van de algemene uitkering neer op de stelpost lonen en prijzen om eventuele prijsstijgingen in de loop van het jaar te kunnen opvangen zonder meteen over te moeten gaan tot ingrijpen. Onder andere de cao voor de wsw wordt naar verwachting in de loop van 2026 herzien.
11. Perspectiefnota autonome ontwikkelingen
In de perspectiefnota heeft al een eerste inschatting plaatsgevonden van autonome ontwikkelingen die een gevolg hebben voor het begrotingssaldo. Dit waren diverse onderwerpen, zoals de jaarlijkse bijdrage aan de gemeenschappelijke regelingen, actualisatie functiehuis en toename toeristenbelasting.
12. Perspectiefnota actualisatie K&I agenda
In de perspectiefnota is er een voorzet gegeven om de K&I agenda te actualiseren en een nieuwe jaarschijf (2029) toe te voegen.
13. Areaal uitbreiding
Wegens uitbreiding van het areaal stijgen de kosten voor het onderhoud structureel met €92.000.
14. Actualisatie investeringen
De bestaande investeringen zijn geactualiseerd. Hierdoor ontstaat er een structureel voordeel . Dit komt met name doordat verschillende investeringen zijn doorgeschoven.
15. Belastingen en Leges
De algemene belastingen en retributies zijn geactualiseerd. Het voordeel komt voornamelijk doordat het verwachte aantal aanvragen voor reisdocumenten en rijbewijzen naar boven is bijgesteld. De zg. paspoortenpiek, in 2029 dalen de aantallen weer, dit ziet u ook terug in de opbrengst.