Economisch en recreatief Hardenberg | Economie

Wat willen we bereiken?

Economische agenda
Onze huidige economische koers is gericht op het versterken van de economische structuur. Op basis van deze koers hebben we een uitvoeringsagenda voor de periode 2023-2026 gemaakt. Vanuit deze agenda werken wij aan opgaven op het gebied van de circulaire economie, digitalisering en human capital en stimuleren we de topsectoren die we in onze omgevingsvisie hebben onderkend (i.c. agrofood, slimme maakindustrie en de vrijetijdseconomie). Ondertussen houden wij de basis op orde. De huidige economische koers dateert van 2020 en is toe aan een actualisatie. Daarom zijn we in 2025 gestart met een herijking. Met ons nieuwe economische beleid, spelen wij in op de economische actualiteit en zoeken wij wij aansluiting bij de nieuwe economische agenda’s van respectievelijk de provincie Overijssel, de Regio Zwolle en de Dutch TechZone. De regio’s worden steeds belangrijker in het oplossen van economische opgaven in Hardenberg. In de nieuwe koers zal nog meer de nadruk komen te liggen op de regionale samenwerking en de positionering van Hardenberg als tweede gemeente in de regio Zwolle en de DTZ. Ten slotte gaat bevordering van productiviteitsgroei een prominentere plek in het economisch beleid krijgen: hoe creëren we met zo min mogelijk input (arbeid, ruimte, grondstoffen, energie, etc.), zoveel mogelijk toegevoegde waarde. Wij voorzien dat de nieuwe economische koers nog in 2025 ter besluitvorming wordt aangeboden aan de Gemeenteraad.

2025 is het laatste jaar waarin de economische koers gefinancierd is vanuit incidentele middelen die beschikbaar zijn gesteld in 2021. In de perspectiefnota 2025 is reeds aangegeven dat wij door willen gaan met de economische koers en hiervoor is een programmabudget van €400.000 incidenteel opgenomen voor een periode van vier jaar. De nieuwe koers, die nog door de Gemeenteraad moet worden vastgesteld, wordt het kader voor ons handelen. Deze zal een uitvoeringsagenda bevatten die wij vanaf 2026 gaan uitvoeren. Onderdeel van de nieuwe koers is een begrotingsvoorstel voor de looptijd van de koers. De Gemeenteraad zal gevraagd worden in lijn met deze begroting een bestemmingsreserve in te stellen. Deze kan deels worden ingevuld met eerder doorgeschoven middelen en de genoemde €400.000 aan incidentele middelen vanuit de Kansen- en Investeringsagenda.

In 2026 zal onze economische agenda zich richten op een aantal grote thema's. Voor een deel dienen deze nog in de nieuwe koers uitgewerkt te worden, voor een deel zijn deze thema’s al uitgewerkt in separaat door de gemeenteraad vastgesteld beleid. De Thema’’s die zeker terug gaan komen in de nieuwe economische kers zijn vrijetijdseconomie, de maakindustrie, de bedrijventerreinenstrategie, ondernemersdienstverlening, human capital en regionale samenwerking. Deze onderwerpen zijn hieronder nader toegelicht.

Vrijetijdseconomie

In onze economische koers is vrijetijdseconomie 1 van onze topsectoren. De vrijetijdseconomie is hét visitekaartje van de gemeente Hardenberg. Het zorgt voor een economische impuls. En het vergroot de brede welvaart. Het draagt ook bij aan het woon- en vestigingsklimaat, ons imago, leefbaarheid en voorzieningen. We willen de vrijetijdseconomie versterken. In 2025 is een herijkte Visie & Strategie Vrijetijdseconomie vastgesteld. Visie is dat Hardenberg een verrassend vrijetijdsaanbod biedt en een topbestemming is voor drie generaties die graag samen genieten. Om de visie waar te maken zetten we in op drie strategielijnen:

Vergroten van kwaliteit, diversiteit, vernieuwing en productiviteit.
Ruimtelijke sturing op basis van gebiedsprofielen en maatwerk.
Samenwerken aan een sterker vrijetijdslandschap.

Deze visie vraagt om een nauwe samenwerking tussen ondernemers, gemeenten en maatschappelijke partners. De gemeente onderzoekt samen met de sector hoe we de samenwerking het beste kunnen vormgeven bij het uitwerken van concrete actieplannen.

De maakindustrie
De maakindustrie is één van de grootste werkgevers in onze gemeente. Het betreft vooral stuwende activiteiten. Dat wil zeggen dat de bedrijven in deze sector hoofdzakelijk (inter)nationaal hun geld verdienen en daarmee van groot belang zijn voor het verdienvermogen van Hardenberg. Gemiddeld levert bovendien één baan in de industrie één baan op in de dienstensector. Wij koesteren ons industriële fundament. In 2026 willen wij werken aan versterking van de concurrentiekracht en groei van deze sector. Sleutel voor deze opgave is gelegen in het verhogen van de productiviteit. Hieraan willen wij werken vanuit de Regio Zwolle en de DTZ. Dat vraagt om een goede aansluiting van ons open innovatie centrum IQonIQ op de regionale ondersteuningsstructuur voor ondernemers in de maakindustrie en actieve deelname van Hardenberg in de productiviteitsagenda’s die voor de DTZ en Regio Zwolle worden ontwikkeld. Daarnaast vraagt dat een aantrekkelijk vestgingsklimaat met onder meer ruimte voor ondernemen, goede ondernemersdienstverlening en een stevige human capital aanpak (zie hieronder).

Bedrijventerreinenstrategie

We ontwikkelen en beheren bedrijventerreinen volgens onze bedrijventerreinenstrategie. Deze strategie bestaat uit meerdere onderdelen en doelen.

We werken door aan het ontwikkelen van harde planvoorraad van uitgeefbare kavels om vraag en aanbod (kwantitatief en kwalitatief) van werklocaties op bedrijventerreinen in evenwicht te houden. Zo geven we onze bedrijven ruimte om te groeien.
We voeren een selectief uitgiftebeleid uit dat zich richt op het doorgroeien van ons MKB (Midden- en kleinbedrijf). Dat doen we met name in de stuwende sectoren van de economie (ons 'Economisch DNA') en we richten ons daarbij waar mogelijk op reeds in Hardenberg gevestigde ondernemingen. Zo versterken we het economisch ecosysteem.
We stimuleren en ondersteunen ondernemers bij het zoeken naar oplossingen voor de energieschaarste en netcongestie op bedrijventerreinen. Zo kunnen de bedrijven verder met ondernemen en verduurzamen.

Ontwikkeling bedrijventerreinen
De economie in Hardenberg groeit. Daarom zorgen we de komende jaren voor nieuwe werklocaties op bedrijventerreinen voor ons bedrijfsleven. Dit maken we mogelijk door nieuwe locaties te selecteren en waar nodig aan te kopen. We doorlopen ruimtelijke procedures. En we maken nieuwe locaties bouw- en woonrijp. Zo voegen we ruim 55 hectare aan nieuwe terreinen met een goede omgevingskwaliteit toe aan de harde planvoorraad. We willen de kavels op die terreinen in de periode tot en met 2030 uitgeven. Zo brengen we vraag en aanbod in evenwicht. Het ontwikkelen van nieuwe bedrijventerreinen biedt bedrijven de mogelijkheid uit te breiden. Of zich nieuw te vestigen. Dat zorgt voor werkgelegenheid voor onze inwoners. We ondersteunen bedrijven en terreinorganisaties bij het vinden van oplossingen voor de problematiek als gevolg van netcongestie en onderhouden intensief contact met bedrijfsleven en de energiebedrijven. Ook de vitaliteit van bestaande bedrijventerreinen vraagt aandacht. We willen de ruimtelijke kwaliteit en het efficiënt ruimtegebruik van de bestaande bedrijventerreinen behouden en waar mogelijk verder verbeteren. Dat verbetert ook de kwaliteit van de omgeving. En we verminderen waar mogelijk de milieudruk en de eventuele overlast van de bedrijventerreinen op de omgeving.

Ondernemersdienstverlening
Een goede en heldere ondernemersdienstverlening is belangrijk voor het ondernemersklimaat. En voor de aantrekkelijkheid van onze gemeente voor ondernemers om zich hier te vestigen. We willen bedrijven helpen hun groeiambities waar te maken. Ook willen we dat het aantal mensen dat in onze gemeente woont en werkt in balans is.

Human Capital
We pakken de actuele uitdagingen op de arbeidsmarkt aan zodat alles in de gemeente door kan gaan. Dat doen we samen met werknemers, werkgevers en het onderwijs. Zo staan we sterk en zijn we voorbereid op de toekomst. Een toekomst waarin alle inwoners passend werk hebben zich kunnen ontwikkelen. En waarin werkgevers de juiste medewerkers hebben.

Regionale samenwerking

We werken in Regio Zwolle en in Regio Zuid- en Oost-Drenthe samen met overheden (rijk, provincies, gemeenten), kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Samen pakken we vraagstukken en kansen op die de draagkracht van individuele gemeenten overstijgen. Ons doel: de kwaliteit van leven, wonen en werken voor inwoners en ondernemers – de brede welvaart – duurzaam versterken. Elke regio is uniek en kent eigen opgaven en kansen.

Wat gaan we daarvoor doen?

Economische agenda

We voeren onze economische agenda uit.

Vrijetijdseconomie

We stellen naar aanleiding van de vastgestelde Visie & Strategie Vrijetijdseconomie een kwartiermaker aan voor het versterken van de publiek-private samenwerking en het samen met de sector opstellen van een gedeelde uitvoeringsagenda inclusief prioriteiten.

We evalueren het Actieplan Seizoenversterking 2023-2025 en onderzoeken een verder vervolg in het Vechtdal.

Samen met betrokkenen stellen we op basis van de gekozen combinatie van scenario 1 ‘recreatie met focus op natuureducatie en ruimte voor planten en dieren’ & 2 ‘recreatie met focus op maatschappelijke activiteiten overdag’ een concreet ontwikkelplan vast voor de Kotermeerstal en geven we uitvoering hieraan. In de tussentijd pakken we quick wins actief op.

We faciliteren de vakschool 100% Gastvrij als een van de hubs vanuit onze economische agenda.

Binnen de regio Vechtdal is in 2025 het Vechtdal Kompas 2025-2035 vastgesteld. We werken de volgende vier hoofdthema's verder uit: Beleefbare en verbindende landschappen, Gastheerschap op topniveau, toekomstbestendig ondernemerschap en Vechtdal als bewuste bestemming. In de implementatiefase gaan we samen met gemeenten, ondernemers en organisaties aan de slag met concrete projecten binnen deze thema's.

We zetten in op recreatieve ontsluiting bij gebiedsontwikkelingen (bijvoorbeeld Engbertsdijkvenen), verbeteren van de recreatieve mogelijkheden op en langs de Vecht/Reest en optimalisatie van het recreatieve netwerk & voorzieningen.

Maakindustrie

Doorontwikkeling van IQonIQ en campusontwikkeling in Hardenberg

Aansluiting IQonIQ op de regionale kennis- en innovatie infrastructuur (zowel in de DTZ als Regio Zwolle vol in ontwikkeling)

Actieve deelname vanuit Hardenberg in de doorontwikkeling van de regionale Kennis- en Innovatieinfrastructuur die vanaf 2026 geherstructureerd gaat worden en deelname in de regionale programma’s gericht op bevordering circulariteit en productiviteit (i.o.).
Actieve deelname van Hardenberg in de nieuwe koers van de DTZ en de economische uitvoeringsagenda van de regio (i.o.) die geheel in het teken staat van de stimulering van de maakindustrie.

Bedrijventerreinenstrategie

We sturen en monitoren vraag en aanbod van bedrijfskavels en de voortgang van de capaciteitsontwikkeling. Wij maken daarbij gebruik van de ontwikkelde monitor.

Met het ontwikkelde uitgiftebeleid sturen we op de ontwikkeling van een vitale en weerbare economie. De beschikbaarheid van passende bedrijfskavels vormt daarbij een belangrijk instrument. Met de opgedane ervaringen maken we bedrijfslocaties beschikbaar voor bedrijven die de economische structuur en de brede welvaart van Hardenberg versterken en die passen bij ons 'Economisch DNA'.

Bedrijven in de maakindustrie, bouwnijverheid en transport vragen veel ruimte. Samen met het Rijk, provincie en regio gaan we na of en hoe we de vestiging van de grote ruimtevragers in Hardenberg (blijvend) kunnen faciliteren. Daarbij hebben we aandacht voor ruimtelijke kwaliteit, mobiliteit en leefbaarheid.

We ondersteunen relevante onderdelen van het programma energie. Dat doen we met een onderzoek naar de energiebehoefte op bedrijventerreinen en het maken van een energieprofiel. Ook dragen we bij aan het ontwikkelen van energiehubs op bedrijventerreinen. Verder onderzoeken we de mogelijkheden voor lokale opwek en opslag op bedrijventerreinen. Dit willen we ook mogelijk maken.

We gaan intensiever communiceren en afstemmen met het bedrijfsleven en nutsbedrijven over de beschikbaarheid van energie en water. En over onze inzet voor toekomstbestendige bedrijventerreinen.

Ontwikkeling bedrijventerreinen

De komende 2 jaar ronden we wij, naar verwachting, de planvoorbereiding af voor 33- 43 hectare nieuw bedrijventerrein. Het betreft bestemmingsplannen voor de volgende gebieden:
- Heemserpoort fase 1: 7,1 hectare (regulier), woon-werk kavels
- Start Heemserpoort fase 2: 9,3 hectare (regulier)
- De Boschkamp: 5,1 hectare (regulier), woon-werk kavels tot circa 2.500 m2 (onder voorbehoud)
- Rollepaal Oost uitbreiding: 21 hectare, zware milieucategorie, kavels tot 3 hectare en hoger
Met de aan bedrijventerreinen gelabelde middelen uit de Kansen en investeringsagenda werken we aan het oplossen van (de consequenties van) de energiecongestie en de kwalitatieve ontwikkeling gericht op water, klimaat en biodiversiteit onder andere door toepassing van de Groene en gezonde maatlat. Ook geven we bijzondere aandacht aan de lokale verkeersontsluiting van nieuw te ontwikkelen terreinen.
We selecteren een of meerdere locaties voor nieuwe bedrijventerreinen (in totaal 20-40 hectare) die we in de periode vanaf 2030 kunnen uitgeven. Ook verkennen wij de haalbaarheid van een regionaal bedrijventerrein in het Vechtdal op grond van de aanbeveling hierover in de Ruimtelijk Economische Bouwsteen 2040 (REB2040) die is opgesteld voor de regio Zwolle.
Op concrete vragen van bedrijfsleven onderzoeken we de haalbaarheid van beperkte uitbreiding van bedrijventerreinen in de kleinere kernen.
In samenwerking met de bedrijven en het parkmanagement en waar mogelijk gebruik makend van de middelen uit de regiodeal Zwolle maken we plannen voor het versterken van de toekomstbestendigheid van 2 tot 3 bedrijventerreinen en starten met de uitvoering daarvan.
We richten een vitaliteitsfonds op voor cofinanciering van maatregelen voor een verbeterde ruimtelijke kwaliteit en een efficiënt ruimtegebruik.

Ondernemersdienstverlening

Via het bedrijventeam van de gemeente onderhouden we onze contacten met ondernemers. Naast het persoonlijk contact kijken we in 2026 ook nadrukkelijk naar mogelijkheden die digitalisering geeft. Denk hierbij aan informatievoorziening via onze website en het digitaal registeren van belangstelling voor nieuwe bedrijfskavels.

Het platform Ondernemen in Hardenberg draagt bij aan de ondernemersdienstverlening van de gemeente Hardenberg. Na een succesvolle doorstart zien we een verdere groei van dit platform. Onze ambitie is om samen met het platform onze samenwerkingen met onder andere Kennispoort regio Zwolle verder uit te breiden ten behoeve van onze mkb-ondernemers. Hierdoor kunnen wij op vragen van ondernemers en starters een passende optie voor hulp en ontwikkeling aanbieden.

Human Capital

We gaan verder met het project ‘Hardenberg verbindt mens en werk’. Op basis van input van werknemers, werkgevers en onderwijs hebben we een actieplan opgesteld dat ervoor zorgt dat alles in de gemeente door kan gaan. We leveren het actieplan op en gaan de slag met de met de uitvoering.

We doen mee met het maken van een nieuwe Human Capital agenda voor de regio. Daarbij nemen we onze eigen opgedane kennis uit het actieplan ‘Hardenberg verbindt mens en werk’ mee.

Faciliteren van de ontwikkeling naar een volledig circulaire economie in 2050

Er is onderzoek verricht op het bedrijventerrein BBNH naar de reststroom Hout en naar de kansen van het opzetten van een circulaire Houthub in de regio Hardenberg. We gaan hier de komende periode gesprekken over voeren met ondernemers om te kijken of het opzetten van de Houthub haalbaar is. Ook wordt er een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar een circulaire deeleconomie op het bedrijventerrein BBNH.

Daarnaast onderzoeken we op welke wijze in de organisatie vraagstukken rond het thema Circulariteit opgepakt kunnen worden om zo de externe partners (waaronder bewoners en ondernemers) zo goed mogelijk te kunnen faciliteren.

Regionale samenwerking
Samen met partners versterken we in de regio’s Zwolle en Zuid- en Oost-Drenthe de brede welvaart door te werken aan economie, arbeidsmarkt, leefomgeving en bereikbaarheid.

Regio Zwolle
In Regio Zwolle voeren we de Samenwerkingsagenda 2024–2028 uit. Samen met gemeenten, provincies, ondernemers, onderwijs en maatschappelijke partners werken we aan vier hoofdopgaven:

Een duurzame en wendbare economie
Een toekomstbestendige en flexibele arbeidsmarkt
Een klimaatbestendige ruimtelijke ontwikkeling
Een goede bereikbaarheid van en in de regio

Deze opgaven vertalen we jaarlijks in concrete actieplannen, die we samen in de regio uitvoeren. Daarnaast is in 2024 de Regio Deal toegekend, waarmee we projecten realiseren die bijdragen aan brede welvaart en economische kracht. De uitvoering loopt tot 2028 en zorgt ervoor dat de middelen direct ten goede komen aan inwoners en ondernemers in de regio. In de afgelopen perspectiefnota is € 188.000 aanvullend opgenomen om alle onderdelen van de regiodeal te realiseren.
Regio Zuid- en Oost-Drenthe
De Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe is in 2024 gestart en loopt tot en met 2027, vermoedelijk wordt deze looptijd verlengd tot eind 2028. Samen met het Rijk, twee provincies, vier Drentse gemeenten en maatschappelijke partners werken we integraal aan brede welvaart in de regio. De focus ligt op vier thema’s:

Versterken van de economische structuur en innovatie, met nadruk op de hightech maakindustrie en regionale innovatieclusters (zoals IQonIQ en Greenwise Campus)

Investeren in leven lang ontwikkelen en een sterke leercultuur.

Verbeteren van zorg en welzijn, met nadruk op meer kansen voor kinderen en het terugdringen van intergenerationele armoede wat bijdraagt aan een gezonde leefomgeving.

Versterken van cultuur, recreatie en vrijetijdsbesteding, om de regio aantrekkelijk te houden voor inwoners en de aantrekkelijkheid van de arbeidsmarkt – ook voor jongeren – te vergroten.

In de afgelopen perspectiefnota is € 82.000 aanvullend opgenomen om onderdelen van de regiodeal Zuid Oost Drenthe te realiseren.

Zoals aangegeven in de perspectiefnota 2026 is er budget (€ 180.000) nodig voor formatieuitbreiding voor het verder invullen van regionale en grens overstijgende samenwerking. Dit draagt bij aan de positionering van Hardenberg als groeigemeente en het kunnen realiseren van onze ambities op de gebieden van economie/arbeidsmarkt, onderwijs, water, infrastructuur en veiligheid.

Nedersaksenlijn
Hardenberg ziet de komst van de Nedersaksenlijn als een belangrijke versterker van brede welvaart en zet zich daar gezamenlijk met de regio voor in. De Eerste Kamer heeft in juli 2025 ingestemd met een investering van € 1,9 miljard voor de aanleg van de lijn. Onderzoek laat zien dat de Nedersaksenlijn de bereikbaarheid van banen, onderwijs, zorg en woningen structureel verbetert, de afhankelijkheid van de auto vermindert en het bruto regionaal product in de regio laat stijgen. De Nedersaksenlijn is daarmee een echte gamechanger voor brede welvaart in de regio.