Duurzaam Hardenberg | Energietransitie en energie-innovatie

Wat willen we bereiken?

Met het Programma Energie zetten we de stap naar een comfortabel en betaalbaar energiesysteem in 2050. Een systeem dat klaar is voor de toekomst en waarbij er bijna geen CO ₂ -uitstoot meer is. In het Programma Energie staat wat we hiervoor gaan doen.
In het Programma Energie komen we met maatregelen om de overgang van fossiele naar duurzame energie in beweging te zetten en houden. Ook geven we aan welke rol we daarbij als gemeente nemen. Ons energiebeleid is erop gericht dat onze eigen gemeentelijke ambities en doelen in de pas lopen met de landelijke doelen uit het klimaatakkoord. We vervangen fossiele brandstoffen door duurzame energiebronnen (energietransitie). Het doel is om de CO ₂ -uitstoot in 2050 terug te brengen naar bijna nul. Om dat te bereiken willen we energie besparen door zuinig om te gaan met het gebruik ervan. En de energie die we gebruiken willen we zoveel mogelijk duurzaam opwekken.
Tegelijkertijd werken we toe naar een betrouwbaar, duurzaam en toekomstbestendig energiesysteem. Om de CO ₂ -uitstoot in Hardenberg terug te brengen, zijn veranderingen nodig. Want we gebruiken met z’n allen steeds meer energie en vooral elektriciteit. Bijvoorbeeld om onze huizen te verwarmen, of ons te verplaatsen met elektrisch aangedreven voertuigen. Belangrijk vertrekpunt in het programma Energie is dat inwoners betaalbaar en comfortabel kunnen wonen en verplaatsen. En dat voor onze bedrijven de energie beschikbaar is om te groeien en ontwikkelen. En dat alles in combinatie met onze ambitie om te zorgen voor nieuwe woningen en bedrijventerreinen.
Om ook in de toekomst voldoende en betaalbare energie te hebben, hebben we een betrouwbaar, duurzaam en toekomstbestendig energiesysteem nodig. Daarvoor moeten we allemaal aan de slag. En iedereen moet mee kunnen doen.
Het programma wordt uitgevoerd op basis van programmafinanciering. Het Programma Energie Hardenberg gaat uit van een meerjarige aanpak die zich financieel lastig in jaarschijven laat vangen. Het programma schetst een langjarige en complexe opgave. De energietransitie is weerbarstig en onvoorspelbaar en brengt onzekerheden met zich mee. Het Programma Energie vraagt om een meer programmatisch en in de tijd flexibele inrichting van de financiering. Een financiering die ons mede in staat stelt flexibel en wendbaar te opereren in de samenwerking met onze partners. Een financiering met ruimte voor experimenten en innovatie, om te leren en waar nodig bij te sturen in beleid en/of uitvoering.

Wat gaan we daarvoor doen?

Het Programma Energie schetst zes transitiepaden. Hieronder geven we beknopt aan wat we per transitiepad gaan doen:
Gebouwde omgeving

In het Warmteprogramma werken we uit hoe we de warmtetransitie opschalen en versnellen om het aardgasverbruik in de gebouwde omgeving te verminderen.
We maken Warmte Uitvoeringsplannen voor wijken waar we aan de slag gaan met een meer wijkgerichte aanpak. Onderdeel ervan is het uitwerken van een communicatie- en participatieaanpak voor het aardgasvrij maken van wijken.
Op basis van de energiebespaarroutes voor veelvoorkomende woningtypes schalen we met een wijkaanpak op van isolatiemaatregelen naar het versnellen van de installatie van hybride en all-electric warmtepompen of alternatieven. Dit doen we samen met onze inwoners, Vechtdal Wonen, makelaars, particuliere verhuurders en plaatselijk belangen.
We ontwikkelen het Energieloket Hardenberg, verder door breiden de dienstverlening uit en maken het meer proactief met bijvoorbeeld online tools, inkoopacties en een bedrijvenplatform voor het opvragen van offertes voor energiemaatregelen. We ondersteunen en ontzorgen inwoners vanuit het Energieloket met subsidiemogelijkheden en instrumenten. Onderdeel van het Energieloket zijn de energiecoaches, het energieklusteam en de subsidieadviseur. We brengen het ondersteunen van doe-het-zelvers via DOC 33 onder bij het Energieloket.
We gaan door met het project energiezuinig & comfortabel wonen en de ondersteuning van bewonersgroepen samen met Natuur & Milieu Overijssel.
Met een soortenmanagementplan (SMP) dragen we bij aan het natuurvriendelijk doorvoeren van isolatiemaatregelen.
We werken samen met Enexis aan het verzwaren van de energie-infrastructuur wijk voor wijk door het laagspanningsnet toekomstbestendig te maken, zodat warmtepompen en auto’s in de toekomst voldoende elektriciteit krijgen en opgewekte elektriciteit van zonnepanelen het net op kan. Ook het omliggende netwerk voor midden- en hoogspanning moet worden verzwaard.
We oriënteren ons op de mogelijkheden van micro-warmtenetten in samenwerking et onder meer Cogas en Vechtdal Wonen.
Vanuit een maatwerk aanpak voor maatschappelijk vastgoed ondersteunen we maatschappelijke organisaties bij het energiezuinig maken van hun gebouwen (met subsidies, leningen en advies).
We maken het eigen gemeentelijk maatschappelijk vastgoed versneld energiezuinig. Het gaat om binnensportaccommodaties en basisscholen.
We onderzoeken hoe wij het (gemeentelijke) LOC-gebouw verder kunnen verduurzamen, zodat het beter aansluit bij onze duurzaamheidsambitie. We zetten in op innovatieve maatregelen die zowel het comfort als de gebruikskwaliteit van het gebouw verbeteren. De voorgenomen verduurzaming sluit aan bij de gemeentelijke ambitie om circulair en klimaatbewust te werken.
We vragen projectontwikkelaars en bouwondernemingen om stappen te zetten in het energiezuinig en energie-efficiënt ontwikkelen van nieuwe woningen en woonwijken. Dit geldt ook voor inwoners die in eigen beheer een woning bouwen.
De Groene en Gezonde Maatlat geldt ook voor maatregelen in het kader van de energietransitie met een ruimtelijke impact bij bestaande en nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen.

Bedrijventerreinen en industrie

Bedrijven komen zelf in actie om hun gebouwen, bedrijfsvoering en transport energiezuinig te maken.
We willen bedrijven helpen door innovaties te ondersteunen. Zoals het opwekken, opslaan en uitwisselen van energie in een Smart Energy Hub. Of gebruik van groen gas of waterstof. Hiertoe ondersteunen we de ontwikkeling van de Smart Energie Hub op Broeklanden. En we laten onderzoek doen naar energiegebruik en toekomstige energiebehoefte op de bedrijventerreinen Bruchterweg/Nieuwe Haven en Rollepaal.
Bij de start van de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen houden we rekening met een toekomstbestendige en duurzame energievoorziening door de integratie van Smart Energy Hubs, gesloten distributiesystemen en/of batterijen.
We blijven in gesprek met Enexis over het stimuleren van de efficiëntere collectieve manier van energiegebruik in Smart Energy Hubs. We willen het voor bedrijven interessant maken om hierbij samen te werken.
We zien via onze Omgevingsdienst IJsselland toe op de naleving van de energiebesparingsplicht en de energie audit verplichting voor bedrijven

Mobiliteit

We passen het STOMP-principe toe: Stappen en vervolgens naar Trappen, Openbaar Vervoer, Mobility as a Service (MaaS) en tenslotte dePrivéauto.
Samen met de provincie Overijssel houden we het openbaar vervoersysteem tegen het licht. We zetten in op het grootschalig verbeteren en intensiveren van de busverbindingen aan de noordkant van het Vechtdal (Slagharen-Dedemsvaart-Balkbrug), de Vechtdallijn, de Nedersaksenlijn. We regelen het kleinschalig openbaar vervoer in om de fijnmazige bereikbaarheid onze kernen zeker te stellen.
We koppelen het verbeteren van de het openbaar vervoersysteem aan het inrichten van mobiliteits-Hubs als schakel zijn in de bereikbaarheid van Hardenberg.
We zorgen voor voldoende laadinfrastructuur zoals beschreven in de laadstrategie.

Opwek elektriciteit en duurzaam gas

De provincie deed 2024-2025 in twee rondes een uitvraag voor de ontwikkeling van windturbines. We blijven betrokken bij de windprojecten in onze gemeente van initiatief tot realisatie. De provincie is bevoegd gezag, maar als gemeente blijven we een aanspreekpunt voor inwoners en bedrijven. Ook willen we grip houden op de eisen rond participatie en 50% lokaal eigendom.
De gemeente blijft bij de provincie pleiten voor compensatie voor het verlenen van medewerking aan de verhoogde windopgave door Hardenberg.
We gebruiken de lokale opwek van wind- of zonne-energie in Smart Energy Hubs en stemmen vraag en aanbod beter af. Dit is goed voor een efficiënte, kosteneffectieve en duurzame energievoorziening op bedrijventerreinen.
We ondersteunen de energiecoöperatie om het uitgangspunt van 50% lokaal eigendom te bereiken.
Samen met de netwerkbedrijven bevorderen we de mogelijkheden voor mono-mestvergisting met informatie en advies. We ondersteunen clusters van agrarische bedrijven waar nodig en onder voorwaarden.
We willen aansluiten op de waterstofbackbone en lobbyen daarvoor samen met onze bedrijven. We verkennen de mogelijkheden voor waterstof (uit reststroom of syngas). We staan positief tegenover pilots.
We verkennen samen met de netwerkbedrijven hoe we het in de gemeente opgewekte duurzame gas lokaal kunnen gebruiken in onze woningen, bedrijven en de eigen gebouwen. Ook lobbyen we hiervoor samen met de netwerkbedrijven.

Eigen gebouwen en activiteiten

Verdere verduurzaming is integraal onderdeel van de vastgoedstrategie voor gemeentelijke gebouwen. Daarvoor maken we Integrale Huisvestingsplannen (IHP’s) en samen met de Veiligheidsregio IJsselland maken we een vastgoedstrategie voor de brandweergebouwen.
In het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs staan de kaders voor duurzaamheid van schoolgebouwen. Voor de uitvoering vertalen we de duurzaamheidsdoelstellingen naar programma’s. Zo werken we op logische investeringsmomenten en in overleg met schoolbesturen aan de energietransitie. De verantwoordelijkheid voor verduurzaming van schoolgebouwen voor voortgezet onderwijs ligt bij de schoolbesturen. We beoordelen mogelijkheden en vormen voor ondersteuning per situatie (maatwerk).
Op een routekaart verduurzaming gemeentelijk vastgoed staan de duurzaamheids-doelstellingen voor de gemeentelijke gebouwen. En de maatregelen die daarvoor nodig zijn, zoals innovatieve technieken en inregelmogelijkheden van installaties. Zo bewaken we de voortgang. De vastgoedstrategie, energiebesparing (maatwerk)adviezen en het energiekompas zijn input voor de routekaart.
De energiecoördinator helpt huurders en gebruikers van gemeentelijke gebouwen bij het verminderen van het energieverbruik.
We monitoren het energieverbruik in onze gebouwen en installaties en signaleren mogelijkheden voor optimalisatie van installaties en verduurzaming.
Samen met enkele gemeenten uit de inkooporganisatie onderzoeken we de haalbaarheid en wenselijkheid van een (regionale) energie-entiteit voor de inkoop van elektriciteit en groen gas voor eigen gebouwen en activiteiten.
We gaan door met het verder elektrificeren van ons materieel (o.a. wagenpark en handgereedschappen) en bij de kleine waterwerken (gemalen, pompen drukriolering, ed.) werken we aan slimme sturing op basis van dynamische energieprijzen.
We maken de openbare verlichting energiezuinig.

Vier randvoorwaardelijke sporen:

Betaalbaarheid

Vanuit ons Energieloket ondersteunen we inwoners in de lagere inkomensgroepen met een koop- of huurwoning. Dit in aanvulling op de instrumenten die we inzetten voor het verbeteren van de financiële bestaanszekerheid.
We ondersteunen maatschappelijke organisaties en culturele instellingen bij het energiezuinig maken en gebruiken van hun gebouwen. Dit doen we met advies en door maatregelen te nemen aan onze eigen gebouwen. Voor niet-professionele maatschappelijke organisaties is er financiële ondersteuning bij het verduurzamen van hun vastgoed. Zo voorkomen we indirect dat hoge energielasten worden doorberekend aan onze inwoners.
Onze inwoners kunnen gebruik maken van subsidiemogelijkheden vanuit het Nationaal Isolatieprogramma (NIP), de Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe, provincie en Rijk (o.a. ISDE). Het Energieloket geeft hierover informatie. Onze subsidieadviseur helpt inwoners bij een subsidie aanvraag.

Innovatie en kennisontwikkeling

Met het bedrijfsleven, kennisinstituten en andere overheidspartners in Oost-Nederland en de Regio Zwolle ontwikkelen en delen we kennis rond Smart Energy Hubs en andere alternatieve oplossingen voor een efficiënte collectieve energievoorziening bij bedrijven.
We ondersteunen innovaties door pilots mogelijk te maken en de kennis die we opdoen te delen. Meedoen aan het of het faciliteren van innovaties en pilots (financieel of anderszins) gebeurt op basis van maatwerk.

Energiebeschikbaarheid en aanpak netcongestie

We brengen vraag en aanbod bij elkaar. Door windenergie op bestaande en nieuwe bedrijventerreinen te combineren met aanpassing/verzwaring van het energienetwerk, Smart Energy Hubs of vergelijkbare alternatieven. Ook het gebruik van batterijen kan helpen. Met het afschaffen van de salderingsregeling worden thuisbatterijen mogelijk meer rendabel. Randvoorwaarde is dan wel dat deze batterijen slim worden ingezet ter ontlasting van het net. Ook kunnen elektrische auto’s op termijn als batterij het elektriciteitsnet beter balanceren. Ook warmtebuffers kunnen bijdragen aan het verminderen van de druk op ons energienetwerk.
We maken de verzwaring van laagspanningsnetten en aanpassingen van de netinfrastructuur voor het midden- en hoogspanningsnet tijdig ruimtelijk mogelijk en versnellen procedures en besluitvorming.

Communicatie, participatie en samenwerking

Het Energieloket Hardenberg is de centrale plek voor informatie, advies en ondersteuning bij het energieneutraal maken van woningen. We blijven ons inspannen om de bekendheid en deskundigheid van het Energieloket (digitaal en fysiek) continue te verbeteren.
We ondersteunen initiatieven die vanuit onze samenleving tot ontwikkeling komen, ondersteunen pilots en bevorderen innovatie.
We maken samenwerkings- en prestatieafspraken over opgaven in de energietransitie met netwerkbedrijven, ondernemers/parkmanagement, Vechtdal Wonen en partneroverheden.
Participatie en lokaal eigenaarschap zijn onmisbaar in de energietransitie. . Bij de grootschalige opwek van elektriciteit gaan we uit van tenminste 50% lokaal eigenaarschap. Bij duurzaam gas zoeken we naar mogelijkheden om dit lokaal te kunnen toepassen. Energiecoöperaties spelen een belangrijke rol bij het invullen van participatie en lokaal eigenaarschap.